This post has already been read 197 times!
Με αφορμή την πρεμιέρα της σειράς «House of the Dragon» στο HBO, οι δράκοι επανέρχονται στο προσκήνιο – πλάσματα από τη μυθολογία που επηρεάζουν μέχρι τη σύγχρονη ποπ κουλτούρα.
Unsplash | @nourtayeh
Γράφει ο Σωτήρης Χαραλαμπόπουλος
Η πρεμιέρα του prequel του «Game of Thrones» στο HBO με τίτλο «House of the Dragon» στρέφει αναμφίβολα την προσοχή του κοινού στους δράκους: Δίποδοι ή τετράποδοι, είτε εκτοξεύουν φωτιά είτε μεταμορφώνονται, με φτερά ή όχι, αυτά τα μυθολογικά πλάσματα γοητεύουν τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο με τη θρυλική τους δύναμη και έτσι κάποιος δεν θα έπρεπε να εκπλήσσεται.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με σχετική δημοσίευση του «Conversation», πριν από τις ταινίες όπως αυτές με ήρωα τον «Harry Potter», υπήρξαν αντικείμενα από αρχαίους πολιτισμούς τα οποία αποδείκνυαν τη σημασία που είχαν οι δράκοι σε πολλές θρησκείες ανά τον κόσμο.
Μυθολογικά πλάσματα της αρχαιότητας
Οι δράκοι είναι ένα σχεδόν παγκόσμιο σύμβολο για πολλούς πολιτισμούς και οι επιστήμονες έχουν προσπαθήσει να βρουν εξηγήσεις για τον μύθο τους, αλλά η διαρκής ύπαρξή τους μαρτυρά την αφηγηματική τους δύναμη και το μυστήριο.
Αναλυτικά, οι θρησκείες και οι πολιτισμοί σε όλο τον κόσμο είναι γεμάτοι με ιστορίες για δράκους αφού στην πραγματικότητα, στη συντριπτική πλειονότητα των θρησκειών, υπάρχει ένα μυθικό τροπάριο που κάποιοι μελετητές αποκαλούν «Chaoskampf», μια γερμανική λέξη που μεταφράζεται ως «αγώνας ενάντια στο χάος», σύμφωνα με το σχετικό βιβλίο των JoAnn Scurlock και Richard H. Beal το οποίο λέγεται «Creation and Chaos: A Reconsideration of Hermann Gunkel’s Chaoskampf Hypothesis».
Μάλιστα, ο όρος «Chaoskampf», ο οποίος χρησιμοποιείται από τους μελετητές της μυθολογίας, αναφέρεται σε ένα διάχυτο μοτίβο που αφορά σε έναν ηρωικό χαρακτήρα που σκοτώνει ένα αρχέγονο «τέρας» του χάους, συχνά με χαρακτηριστικά φιδιού ή δράκου και τεράστιο μέγεθος, επισκιάζοντας και φοβίζοντας τους ανθρώπους.
Ένα αρχαίο παράδειγμα είναι το «Enūma Eliš», δηλαδή ένα βαβυλωνιακό κείμενο για τη δημιουργία του κόσμου που χρονολογείται από το 2.000 π.Χ.. Σε αυτό το κείμενο, λοιπόν, η Tiamat, η θηλυκή αρχέγονη θεότητα του αλμυρού νερού και μητέρα των θεών, γεννά 11 είδη τεράτων, συμπεριλαμβανομένου του δράκου. Αν και η Tiamat δεν περιγράφεται ποτέ ως «δράκος», ορισμένα από τα «παιδιά» της ή -καλύτερα- τα «τέρατά» της περιλαμβάνουν διάφορα είδη δράκων, σύμφωνα με σχετική δημοσίευση της Andrea Seri στο «Journal of Ancient Near Eastern Religions».
Η παρουσία των δράκων από την Κίνα μέχρι την Ορθοδοξία
Επισημαίνεται ότι η εμφάνιση του δράκου στην Κίνα, όπου ονομάζεται «Long», χρονολογείται από την αρχαιότητα και, μάλιστα, είναι αναπόσπαστο μέρος πολλών διάφορων πολιτιστικών, πνευματικών και κοινωνικών παραδόσεων όχι μόνο στη συγκεκριμένη ασιατική χώρα, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο φτάνοντας μέχρι και την Ορθοδοξία.
Οι δράκοι συμπεριλαμβάνονται στον κινεζικό ζωδιακό κύκλο, καθώς είναι ένα από τα ιερά πλάσματα-φύλακες που αποτελούν τα «τέσσερα καλοπροαίρετα ζώα». Όταν οι Ιησουίτες ιεραπόστολοι έφεραν τον Χριστιανισμό στην Κίνα κατά τον 16ο αιώνα, η ύπαρξη του δράκου δεν αμφισβητήθηκε αλλά, αντιθέτως, συνδέθηκε με τον Διάβολο. Πάντως, στην εποχή μας, οι δράκοι εορτάζονται και τιμώνται στις βουδιστικές, ταοϊστικές και κομφουκιανιστικές παραδόσεις ως σύμβολα δύναμης και διαφώτισης.
Ακόμα, οι δράκοι εμφανίζονται στις θρησκείες της Ανατολίας, στους μύθους των Σουμερίων, στις πεποιθήσεις του Σίντο και στις αβρααμικές γραφές. Μάλιστα, ο δράκος υπάρχει και στην Ορθοδοξία όπως -για παράδειγμα- στην εικόνα του Αγίου Γεωργίου. Πάντως, η επαναλαμβανόμενη και σημαντική παρουσία των δράκων σε όλες τις παγκόσμιες θρησκείες εγείρει ένα ενδιαφέρον ερώτημα: Γιατί εμφανίστηκαν οι δράκοι;
Συμβολική δύναμη
Μια προτεινόμενη θεωρία είναι ότι υπάρχουν «φυσικές εξηγήσεις» για τους δράκους. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι αυτά τα πλάσματα ήταν αληθινά, αλλά ότι απολιθώματα, ζώα και γεωλογικά χαρακτηριστικά που υπάρχουν στον φυσικό κόσμο, ενέπνευσαν τη δημιουργία τους.
Χαρακτηριστικά, ο -βραβευμένος με Πούλιτζερ- συγγραφέας και επιστήμονας, Carl Sagan, έγραψε σχετικό βιβλίο με τίτλο «Οι δράκοι της Εδέμ», υποστηρίζοντας ότι αυτά τα πλάσματα της φαντασίας εξελίχθηκαν από την ανάγκη του ανθρώπου να συγχωνεύσει την επιστήμη με τον μύθο και το λογικό με το παράλογο ως μέρος μιας εξελικτικής απάντησης. Οι σκέψεις του αποτελούν επέκταση των προτεινόμενων ιδεών που άρχισαν τον 19ο αιώνα ή ακόμα και νωρίτερα, καθώς τα ανακαλυφθέντα απολιθώματα συνδέονταν με αναπαραστάσεις δράκων σε όλο τον κόσμο.
Μάλιστα, μερικά απολιθώματα πολυάριθμων εξαφανισμένων ειδών μπορούν να εξηγήσουν τα λεγόμενα «φυσικά χαρακτηριστικά» των δράκων. Συγκεκριμένα, το 2020, η Dorothy Belle Poli και η Lisa Stoneman ισχυρίστηκαν ότι τα απολιθωμένα υπολείμματα του λεπιδόδεντρου, ενός εξαφανισμένου φυτού, μπορεί να βρίσκονται πίσω από την παγκόσμια παρουσία των δράκων, σύμφωνα με σχετική δημοσίευση στο «Integrating 3D Printing into Teaching and Learning».
Ακόμα, η ανθρώπινη επαφή με σαύρες, ψάρια, κροκόδειλους, κερασφόρες οχιές της Σαχάρας, μεγάλα φίδια και ορισμένα είδη πτηνών έχει προταθεί ως πιθανή εξήγηση για τις παραδόσεις των δράκων, δεδομένης της ομοιότητάς τους.
Επίσης, οι μελετητές έχουν αναφέρει τις γεωλογικές διεργασίες ως πιθανές εξηγήσεις για τη λατρεία των δράκων ιδίως όταν αυτές συνδέονται με φυσικές καταστροφές. Οι δράκοι που εκπνέουν φωτιά, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν την εξήγηση για μυστηριώδεις πυρκαγιές που οι παρατηρητές τους προσπάθησαν να εκλογικεύσουν με τη φλόγα ενός τέτοιου μυθικού πλάσματος, σύμφωνα με σχετική δημοσίευση του «Forbes».
Οι δράκοι πάνω από τους ανθρώπους
Ένας άλλος λόγος που οι δράκοι συνεχίζουν να εμφανίζονται στον κόσμο μας και να γοητεύουν τους ανθρώπους, μπορεί να είναι επειδή αντιπροσωπεύουν τη δύναμη της φύσης. Οι ιστορίες για τους ανθρώπους που δαμάζουν δράκους, μπορούν να θεωρηθούν ως ιστορίες για την ικανότητα των ανθρώπων να κυριαρχούν σε δυνάμεις που δεν μπορούν πάντα να ελεγχθούν.
Ως εκ τούτου, η απόκτηση του ελέγχου ενός δράκου υπογραμμίζει την προβληματική, ωστόσο, ιδέα ότι οι άνθρωποι είναι ανώτεροι από όλα τα άλλα ζώα της φύσης. Οι δράκοι, πάντως, αμφισβητούν την έννοια της ανθρώπινης βιολογικής υπεροχής.
Πηγές φωτογραφιών: Unsplash | Wikimedia Commons | Wikipedia
