This post has already been read 93 times!
Τζιτζίκι σημαίνει καλοκαίρι, άλλωστε το λέει και η παροιμία «Μη σε γελάσει ο βάτραχος και το χελιδονάκι, αν δε λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είν’ καλοκαιράκι»
Το τζιτζίκι είναι ένα έντομο που ζει συνήθως στα δέντρα και παράγει ένα χαρακτηριστικό ήχο που προδίδει την παρουσία του. Στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα γνωστό από την ιστορία του Αισώπου, «Ο τζίτζικας και ο μέρμηγκας»
Ο ήχος του τζιτζικιού συνοδεύει πολλές από τις καλοκαιρινές μας αναμνήσεις στο χωριό. Ένας ήχος όμως που ολοένα και τείνει να μειώνεται. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η μόλυνση του περιβάλλοντος, οι πυρκαγιές και η συνεχόμενη καταστροφή της φύσης από τον ίδιο τον άνθρωπο, έχει αρχίσει να επηρεάζει δραματικά τον πληθυσμό τους. Αν αρχίσουμε να αφουγκραζόμαστε τη φύση, θα συνειδητοποιήσουμε ότι τα τζιτζίκια εμφανίζονται σε εντυπωσιακά μικρότερους αριθμούς και με ολοένα μικρότερη διάρκεια κάθε καλοκαίρι. Ας γνωριστούμε λοιπόν λίγο καλύτερα αυτό το έντομο μήπως και αρχίσουμε να το σεβόμαστε.
Τα τζιτζίκια αποτελούνται από πολλά διαφορετικά είδη αλλά στην Ελλάδα συνήθως συναντάμε τον τζίτζικα τον πληβείο. Ζει στα δέντρα ρουφώντας τους χυμούς του με ένα είδος προβοσκίδας. Είναι χρώματος μαύρου αλλά διακρίνουμε και κάποιες αποχρώσεις του καφέ και του κίτρινου.
Φτάνει σε μήκος τα 3-4 εκατοστά, τα φτερά του απλώνονται από μια διάφανη μεμβράνη ενώ στο πεπλατυσμένο του κεφάλι συναντάμε 5 μάτια, δύο κύρια και 3 βοηθητικά. Είναι αρκετά θορυβώδης αφού ο ήχος του συχνά ξεπερνά τα 90db και αποτελεί ένα από τα πιο θορυβώδη έντομα του πλανήτη.
Ο ήχος παράγεται χάρη σε κάποιους ειδικούς μυς στο πίσω μέρος του σώματος του όπου υπάρχουν δυο όργανα που μοιάζουν με τύμπανα. Όταν οι τεντωμένοι μύες χτυπούν πάνω τους παράγουν έναν ισχυρό ηχητικό παλμό. Μια μεμβράνη που βρίσκεται στα πτερύγια ενισχύει τον ήχο και μετατρέπει σχεδόν ολόκληρο το έντομο σε ενισχυτή. Κάθε είδος έχει το δικό του ήχο, αλλά η συχνότητα και η ένταση εξαρτώνται από τη θερμοκρασία και την ώρα της ημέρας. Αξιοσημείωτη είναι η αναπαραγωγή του είδους.
Το θηλυκό γεννά τα αυγά του μέσα σε τρύπες που κάνει πάνω στους μαλακούς βλαστούς κατά τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο. Από τα αβγά βγαίνουν οι προνύμφες, περίπου στο τέλος του καλοκαιριού, οι οποίες κατεβαίνουν από τα δέντρα, κάνουν τρύπες μέσα στη γη, κοντά στις ρίζες κι εκεί μπορούν να ζήσουν και τέσσερα χρόνια μέχρι που να μετατραπούν σε κανονικές νύμφες.
Κάποια είδη σε άλλες ηπείρους ζουν στο έδαφος 13-17 χρόνια ζώντας από τους χυμούς των ριζών και τα εικάζεται ότι η διαδικασία αυτή γίνεται προκειμένου να μη συμπίπτει με τον κύκλο παραγωγής ενός παράσιτου που καταστρέφει τα αυγά και τις προνύμφης. Έτσι λοιπόν με αυτόν τον τρόπο μπορεί και να περάσουν 280 χρόνια καταφέρνοντας ο τζίτζικας να γλυτώσει από το καταστροφικό παράσιτο. Σε κάποιες περιοχές όπως είναι η Αμερική, ο υπερβολικός αριθμός τους κάποιες χρονιές έχει αποβεί καταστροφικός για τις καλλιέργειες, το είδος της Ελλάδας όμως είναι εντελώς ακίνδυνο.
Εικάζεται ότι ο τζίτζικας είναι κουφός με βάση το παράδειγμα ενός δημάρχου τον περασμένο αιώνα, οποίος πυροδότησε ένα κανόνι κάτω από ένα πλατάνι της πλατείας πάνω στο οποίο υπήρχαν χιλιάδες τζιτζίκια, χωρίς εκείνα να σταματήσουν από τον εκκωφαντικό κρότο. Η πιθανότερη εκδοχή βέβαια είναι η ικανότητα τους επιλεκτικά να μπορούν να απομονώνουν το ακουστικό τους όργανο πριν κινήσουν να παράγουν τον συγκεκριμένο ήχο.
Με το τζιτζίκι είναι συνδεδεμένος και ο μύθος του Τιθωνού. Ο Τιθωνός ήταν θνητός που είχε γίνει αθάνατος από τους θεούς μετά από παράκληση της Ηούς, η οποία όμως ξέχασε να ζητήσει να παραμείνει και νέος. Όταν λοιπόν ο Τιθωνός έφθασε σε έσχατο γήρας, η Ηώς, που ως θεά ήταν αθάνατη και πάντα νέα, δεν μπορούσε πια να τον βλέπει. Τότε οι θεοί τον λυπήθηκαν και τον μεταμόρφωσαν σε ένα ζαρωμένο έντομο που μιλά ακατάπαυστα, το τζιτζίκι.
Όπως καταλαβαίνουμε λοιπόν, το γνωστό μας τζιτζίκι αποτελεί ένα ξεχωριστό σημείο αναφοράς για τη χώρα μας, όχι μόνο λόγο τις ιδιαιτερότητας του αλλά και της συνεχούς παρουσίας του στον Ελλαδικό χώρο γεμίζοντάς τις καλοκαιρινές μας αναμνήσεις με τον ξεχωριστό του ήχο. Ας φροντίσουμε λοιπόν, αυτό το χώμα στο οποίο γεννιέται, να παραμείνει για χρόνια και να μεγαλώσει, να διατηρηθεί πρόσφορο και καθαρό για τις επόμενες γενιές να μπορούν να χαρούν το τραγούδι αυτού του καθόλου τεμπέλικου εντόμου
ΠΗΓΕΣ
Αρχείο Mykerkyra Magazine
